روزه در آينه اديان و مكاتب(1)

اشاره و توضيح :

در اين مجال بنا داريم با نگاهي ژرف تر به اديان برخي از رسوم و سنن را از ديدگاه اديان، بررسي كنيم. در دو شماره قبل نگاهي به مراسم تدفين اموات در اديان و مكاتب مختلف داشتيم و گفتيم كه آيين هاي مختلف از اديان ابتدايي و خاموش تا اديان زنده جهان امروز و تا برخي از فرقه هاي كوچك و انحرافي در اديان، مردگان خود را چگونه دفن مي كنند وقتي سخن از اديان مي گوييم، ناگزيريم در برخيموارد از تعريف اديان فراتر رويم و برخي از مكتب ها يا فرقه هاي انحرافي در اديان مانند بهاييت و يا مورمون را نيز در يك سر فصل مجزا مورد بحث و بررسي قرار دهيم و يا برخي از مكاتب فلسفي را به عنوان يك دين در كنار ديگر اديان بزرگ، ذكر كنيم و يا حتي از برخي اديان غير الهي در كنار اديان بزرگ الهي مانند اسلام نام ببريم و ذكر اين فرقه ها در كنار اديان بزرگ مانند اسلام و مسيحيت و... نه به اين خاطر است كه ما اين فرقه هاي انحرافي را يك دين ميدانيم در اين شماره بنا داريم به بررسي روزه در اديان و مكاتب مختلف بپردازيم

مقدمه

روزه را مي توان يكي از اركان اصلي اديان به شمار آورد. در تمام اديان الهي و بشري روزه به روشهاي مختلف وجود دارد. خداوند متعال در قرآن مجيد مي فرمايد: كتب عليكم الصيام كما كتب علي الذين من قبلكم (بقره / )؛
در اين نوشتار با مروري بر اديان و مكاتب گوناگون آيين روزه داري را بررسي مي كنيم.

اديان ابتدايي

با بررسي اديان ابتدايي، مي بينيم كه روزه حتي در ميان بوميان و قبايل ابتدايي تقدس داشته است. قبايل بومي آمريكا معتقد بودند: روزه گرفتن در كسب هدايت و راهنمايي از روح اعظم موثر است. يكي از مراسم آنها پرهيز از خوردن غذا بود.
نزد بسياري از اقوام كهن، پرهيز از خوردن و آشاميدن يكي از ابزار ندامت به درگاه خداوند (يان) و به عنوان فديه و كفاره گناهان بوده است.
مردم كهن مكزيك، امساك از خوردن غذا را به عنوان كفاره گناهان به جا مي آوردند و مدت آن از يك روز تا چند سال متفاوت بود. پارسايان آنها براي رفع مصيبتها و بلاهاي همگاني، ماهها از خوردن غذا خودداري مي كردند.
در مصر كهن نيز پس از مرگ پادشاه، رعاياي او روزه مي گرفتند و از مصرف گوشت، نان، گندم، شراب و هر تفريحي پرهيز مي كردند. آنها حتي از استحمام، تدهين (ماليدن روغن به موي سر) و بستر نرم خودداري مي كردند.

آيين هندوئيسم

اديان بشري نظير بوديسم و هندوئيسم نيز روزه و رياضتهاي جسمي را براي تربيت جسم و روح پيروان خود ضروري مي دانند.
پيروان اين اديان، معمولاً در ابتداي روزهاي ماه جديد و جشنهايي مانند: شيوراتري ( SHIVRATRI )، درگاپوجا DURGA PUJA)) و ساراسواتيپوجا SARASWATI PUJA)) روزه مي گيرند. زنان شمال هند در روز كاروا KARVA CHAUTH)) هم روزه مي گيرند.
در اين اديان، نوع روزه، بستگي به خود فرد دارد. ممكن است روزه، امتناع از خوردن و آشاميدن هر نوع غذا يا نوشيدني براي مدت 24ساعت باشد، اما بيشتر شامل نخوردن غذاهاي جامد است و نوشيدن مقداري آب يا شير مجاز است.
در روزه شديد از غروب روز قبل تا 48 دقيقه بعد از طلوع افتاب بايد از خوردن آب و غذا پرهيز كند ولي اين روزه نيز ميتواند به خود داري از خوردن يك يا دو وعده ي غذايي در روز و يا يا پر هيز از خوردن برخي از مواد غذايي نيز محدود شود .
هدف از اين روزه، افزايش تمركز در مديتيشن MEDITATION)) يا عبادت، براي تطهير درون است و گاهي هم به عنوان يك قرباني در نظر گرفته مي شود.
در يكي از آيين هاي هندي زنان 9 روز از ايام Navratri براي رفاه و طول عمر همسرانشان روزه مي گيرند.
در شمال هند مراسمي دارند كه در پنج شنبه روزه مي گيرند و قبل از افطار با ياد آوري قصه ها و اساطير هندي روزه خود را باز مي كنند و سفره خود را با غذاهاي زرد رنگ تزيين مي كنند

آيين جاينيسم

پيروان آئين جين ، براي ايجاد آمادگي روحي خود در برخي از جشنها و اعياد روزه مي گيرند. در اين آيين، روزه، روش هاي گوناگوني دارد و به عنوان نمونه از خوردن هر گونه غذا از غروب امروز تا طلوع آفتاب روز بعد خود داري مي كنند و يا در يك روش روزه داري ديگر، تنها از خوردن غذاي جامد خود داري مي كنند و يا به خوردن يك وعده غذا در روز كفايت مي كنند و در ا" وعده نيز غذاي بي مزه ايسرو مي كنند. پارسايان اين آئين، بهترين مرگ را، مرگ در اثر پرهيز كامل از آب و غذا مي دانند. حتي بسياري از آنها داوطلبانه راه روزه را در پيش مي گيرند تا بدين طريق، به زندگي خود پاياني نيك بخشند.
هدف از روزه داري در آيين جاينيسم رسيدن به (??? ، ahimsa ) است و بدي منظور در طول روزه به مراقبه مي پردازند .

آيين بوديسم

شاهزاده سيدارتا يا همان بودا به راهبان خود توصيخ مي داد كه يك وعده غذا در روز بيش تر نخورند. همه فرقه هاي اصلي بوديسم، دوره هايي براي روزه دارند كه معمولاً در روزهاي چهاردهم ماه و ديگر روزهاي مقدس است. در آيين بودا، روزه به معناي خودداري از خوردن غذاهاي جامد است، و استفاده از برخي مايعات مانعي ندارد. روزه بودائيان، روشي براي پاكسازي نفس است.
راهبان بودايي، تراوادين THERAVADIN)) و تِندايي TENDAI))، براي آزادسازي ذهن و بعضي از راهبان بودايي كشور تبت، براي اينكه به اهداف يوگا برسند، روزه مي گيرند.
بسياري از راهبان و راهبه هاي بودايي مذهب، تنها به يك وعده غذا در روز اكتفا مي كردند و بعد از ظهر چيزي نمي خوردند و1 اول ماه و نيمه ماه را روزه كامل مي گرفتند. امروزه مردم عامي بودائي هر ماه چهار بار روزه داشته و به گناهان خود اقرار مي كنند. همچنين در استقبال از سال روز فوت بودا، مدت پنج روز از خوردن گوشت خودداري مي كنند.2
لامائيستها، كه فرقه اي از بودائيان هستند نيز روزهاي ? ??، ? ??، ? ?? و ??? هر ماه را به غذاي آردي و چاي بسنده مي كنند. اما پارسايان اين فرقه، در طول اين چهار روز تا غروب آفتاب هيچ مواد غذايي مصرف نمي كنند.
مردم تبت در مراسمي به نام "نانگ نس" (روزه مدام) چهار روز، روزه مي گيرند. آنها دو روز اول را با دعا، اقرار به گناهان و تلاوت متون مقدس به سر مي برند و روز سوم به شدت پرهيز مي كنند و هيچ نمي خورند. به طوري كه حتي آب دهان خود را هم فرو نمي برند. آنها اين روزه را با دعا و اقرار به گناهان، تا طلوع آفتاب در روز چهارم ادامه مي دهند.

آيين سيك

در آيين سيك به روزه داري به جز موارد پزشكي توصيه نمي كنند . روحانيون سيك معتقدند روزه داري هيچ منفعتي براي شخص روزه دار ايجاد نمي كند . رهبر سيك ها صاحب گوروگرانت مي گويد: كساني كه به روزه داري ممارست مي كنند منفعت زيادي نمي برند (گورو گرانت صاحب صفحه 216).

اديان چيني

در ميان چينيان كهن، به ويژه پيروان مذهب تائو، روزه قلب وجود دارد. در اين آيين، اين روزه، از روزه تن اهميت بيشتري دارد. پيروان مكتب كنفوسيوس نيز روزه را براي آماده سازي خود، در پرستش ارواح نياكان، مورد توجه قرار مي دهند.

آيين زرتشت

در آيين زرتشت خوردن گوشت حيوانات در روزهاي 2، 12، 14، و 21 هر ماه ممنوع است. در اين روزها كه متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتيان از خوردن گوشت پرهيز مي كنند. اين چهار نفر از حاميان چهارپايان هستند. حتي در اين روزها كه به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپايان سودمند هم خودداري ميكنند.
يكي ديگر از روزهايي كه زرتشتيان روزه مي گيرند در جشن بهمنگان يا بهمنجه است كه در روز بهمن از ماه بهمن برگزار مي شود. برخي نيز اين روزه را تا پايان بهمن ماه ادامه مي دهند.
منبع: http://www.pegahhowzeh.com
/س